چشم اندازی که از چشم افتاد!
بیست و دومین سالگرد ابلاغ سند چشم انداز توسعه 1404 را درحالی پشت سر می گذاریم که از اهداف برنامه ریزی شده در این سند، حتی یک مورد محقق نشده است و در برخی موارد حتی پس رفت هم داشته ایم!
مطابق این چشم انداز، قرار بود در سال 1404 ایران، کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصتهای برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، تبعیض و بهرهمند از محیط زیست مطلوب باشد.
اینک در خط پایان این مسیر، فاصله فاحشی با اهداف اقتصادی فوق داریم و به استناد گفته های پریروز رئیس جمهوری در سنندج، وضعیت صنعتی و تجاری کشورهای همسایه بسیار بهتر از ماست.
از منظر علمی و فناوری هم فاصله ما با کشورهای همسایه (به ویژه کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس و ترکیه) بیشتر شده و براساس رتبه بندی جدید جهانی، جایگاه دانشگاه ها و مراکزعلمی ما در میان سایر رقبا تنزل یافته است.
وضعیت سلامت، رفاه، امنیت غذایی و تأمین اجتماعی ما نیز هرگز قابل دفاع نیست. در شاخص سلامت همچنان با کمبود شدید تخت های بیمارستانی و گرانی خدمات درمانی روبرو هستیم؛ به گونه ای که به ازای هر 1000 نفر از جمعیت فقط 1.8 تخت بیمارستانی داریم، در حالی که استاندارد جهانی این رقم 3 تخت بیمارستانی به ازای هر 1000 نفر جمعیت است.
تورم بخش دارو و خدمات درمانی هم کمرشکن شده و نیازمندان را از ادامه معالجات منصرف کرده است. به استناد گزارش جدید مرکز آمار در بهار 1404 گروه بهداشت و درمان با تورم 12.5 درصدی، بالاترین تورم را در میان گروههای اصلی ثبت کرده و در مقایسه با 14 سال گذشته رکورد زده است.
بدتر اینکه دامنه پوشش بیمه درمانی نیز در ایران هنوز کاملاً گسترده نشده و به گفته وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بالغ بر 10 درصد جمعیت کشور از هیچ پوشش بیمه ای برخوردار نیستند.
از منظر رفاه نیز گزارش مراکز معتبر بین المللی نشان می دهد ایران در رتبه بندی جهانی میان 167 کشور دنیا در مقام 123 قرار گرفته که چنین جایگاهی هرگز زیبنده ما نیست.
دسترسی آسان و ارزان به برخی امکانات رفاهی نظیر مسکن، حملونقل، ارتباطات، تفریحات و خدمات فرهنگی برای شمار زیادی از مردم آنچنان دشوار شده که از تلاش برای کسب این امکانات صرف نظر می کنند. به عنوان نمونه تورم 45 درصدی در حوزه مسکن باعث شده زمان انتظار متقاضیان برای خانه دار شدن در شهرهای بزرگ 6.5 برابر و در سایر شهرها 4 برابر دوره متعارف جهانی باشد. اکنون امید خانه دار شدن برای جوانان در سن ازدواج یک آرزوی 83 ساله است!
شاخص امنیت غذایی ایران نیز به گواه گزارش فائو(سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) متأثر از خشکسالی مفرط، رشد جمعیت و ضعف تولید، نسبت به کشورهای همسایه عقب افتاده و اطلاعات دریافتی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می دهد حداقل 3 دهک درآمدی جامعه نیازمند حمایت شدید یارانه و تخصیص کالابرگ موادغذایی هستند.
وضعیت تأمین اجتماعی نیز در اوج نابسامانی قرار دارد و ناترازی یک تریلیون تومانی منابع مالی صندوق های حمایتی باعث شده است تا آتیه دوسوم از سالمندان کشور در وضعیت بحران قرار گیرد.
در بخش توزیع مناسب درآمد گزارش اخیر مرکز آمار ایران ثابت می کند ضریب جینی کشور نسبت به سالهای گذشته توفیق چندانی نداشته و در سطح 0.387 باقی مانده است. یعنی فاصله درآمدی میان دهک ها جامعه برای دستیابی آنها به رفاه نسبی همچنان بالاست.
خبرنگار اقتصادی روزنامه اطلاعات، فارغ التحصیل علوم ارتباطات اجتماعی، مدرس دوره های کوتاه مدت روابط عمومی، مولف مجموعه کتب بازارشناسی کشورهای اسلامی، کارشناس خبری در حوزه بازرگانی و ، مسکن و حمل و نقل، سردبير سابق ماهنامه چهارراه